Teleskop ile dürbün uzaktan akraba diyebilir miyiz ki? Dürbünde bizlere uzakları yakın eden bir aygıttır sonuçta. Bir savaşın içinde düşmanı gösterir bizlere, uzaklarda olan belki bir göl kenarını yaklaştırabilir bize. Dürbünün ilk bulunuşu 1608 yılına dayanıyor lakin Galilei Galile 1610 yılında tasarımı geliştirerek dürbünün icadını tamamlamıştır.
Aynı noktaya odaklanacak şekilde dizilmiş mercekler bütününü bir kasada birleştirerek gözlem yapılabilmesini sağlayan, her iki göz kullanılarak bakılabilecek, ve uzakları yakın gösteren cihazlara verilen genel isimdir. Farsça bir kelime olup ‘’dür’’ uzak anlamında ‘’bin’’ gören anlamında olan Türkçe eş anlamlısı uzak-görür olan bir sözcüktür.
Dürbün Nasıl İcat Edildi?
Astronom ve fizikçi olan italyan Galile’nin icadı olan dütbün, mucidinin adını taşıyacak şekilde “Galile dürbünü” olarak anılır, uzak ve yakın olmak üzere iki mercekten oluşur. Askeriyede ve denizcilikte kullanımının yararlı olunabileceği düşünülmüştür. Dar bir görüş alanı olan ve büyükme oranı düşük olan dürbün, günümüzde maçlarda, at yarışlarında ve tiyatrolarda kullanılır. Küçük, kolay taşınabilir bir alettir. Görüntünün gözün görüş alanına girebilmesi ve düzeltilmesi için, oküler ve objektif arasındaki mesafe ayarlanılmalıdır.
Dürbünün icadı ile nasıl dürbünler ortaya çıktısorusuna cevap verebileceğimiz iki çeşidi bulunmaktadır. Bunlar; Gök dürbünü ve Yer dürbünü olarak adlandırılır.
Gök Dürbünü
İki adet yakınsak merceğin oluşturduğu düzenin meydana getirdiği, yıldızları incelemek amacı ile kullanılabilen dürbün türüdür. Yüksek odak uzaklığı olan, iyi görüntü veren yakınsak merceği objektiftir. Sonsuz uzakta kabul edilen bir yıldızın odak düzleminde hakiki, küçük ve ters olarak görüntüyü aktarır. Objektiften gelen görüntüyü küçük, ters ve hakiki görüntüyü incelememizi sağlayan kısım oküler denilen mercektir. Okülerden görülen görüntü zahiri, büyük ve terstir.
Yer Dürbünü
Gök dürbünün ters görüntü verme özelliğinden dolayı yerde inceleme yapılamamasından yer dürbününe eklenen, doğrusal taç olarak adlandırdığımız yakınsak mercekle giderilmiştir. Yer dürbünü düz görüntü verir. Yer dürbününün dezavantajı ise çok uzun olması sebebi ile kullanım alanı darlığı oluşur. Bunun yerine Galile dürbünü kullanılır.